Jak wrócić na rynek pracy, gdy doświadczyliśmy długotrwałego bezrobocia, perspektywy zatrudnienia w naszym regionie są słabe, a sami nie mamy możliwości prowadzenia działalności gospodarczej? Najlepiej skrzyknąć się i otworzyć spółdzielnię socjalną.
Miejsce akcji: Żmigród, czas: 2007 rok. Bohaterki: pięć pań, wszystkie po pięćdziesiątce, każda długotrwale bezrobotna. Ewa Jakubowska, dziś prezes Wielobranżowej Spółdzielni Socjalnej Arkadia w latach 1991–2008 była na etacie zaledwie przez trzy lata. Inna z członkiń spółdzielni, Jolanta Węgrzyn-Tarnowska, matka dziesięciorga dzieci, a dziś wiceprezes spółdzielni, nigdy nie pracowała. W Żmigrodzie perspektyw zatrudnienia nie było praktycznie żadnych. Wyjście mógł stanowić Wrocław, jednak oddalony był od rodzinnego miasta o 50 km. Pojawił się zatem inny cel: założenie spółdzielni socjalnej, w której każda z pań mogłaby zarabiać na życie własnymi rękami – w tym wypadku świadcząc usługi cateringowe.
– O możliwości założenia spółdzielni dowiedziałyśmy się z ogłoszenia w gminie. Otrzymałyśmy pomoc od Gminnego Centrum Informacji i poręczenie z Powiatowego Urzędu Pracy, dzięki któremu mogłyśmy wziąć kredyt. Każda z nas dostała też dotację z urzędu pracy, w sumie około 8 tysięcy złotych. Przeznaczyłyśmy je na remont siedziby firmy i na zakup podstawowych sprzętów kuchennych – wspomina Ewa Jakubowska.
Spółdzielnia socjalna to instytucja mająca cechy działalności gospodarczej i organizacji pozarządowej. Jej istnienie jest regulowane Ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz Ustawą o spółdzielniach socjalnych. Spółdzielnię mogą założyć osoby zagrożone wykluczeniem społecznym – czyli przykładowo niepełnosprawni, uchodźcy, długotrwale bezrobotni. Liczba członków może wahać się pomiędzy 5 a 50 (w tym przynajmniej połowa zagrożonych wykluczeniem). Pięć – bo idea tej działalności zakłada wspólną pracę osób, które z trudem mogłyby prowadzić własną firmę. Pięćdziesiąt – bo zbyt duża liczba członków uniemożliwiłaby realizowanie postulatu tworzenia nie tylko miejsc pracy, ale też solidarnej wspólnoty ludzi mających do siebie zaufanie.
Profil działalności spółdzielni socjalnych jest praktycznie nieograniczony, funkcjonują one we wszystkich sektorach rynku. Mogą świadczyć usługi bądź wytwarzać towary na sprzedaż. Ważne, żeby w tej działalności wykorzystywać umiejętności i kompetencje członków. Demokracja – wspólna praca i podejmowanie decyzji oraz autonomia wobec władz publicznych – to filary istnienia spółdzielni.
– Zdecydowałyśmy, że naszym głównym zajęciem będzie catering. Każda z nas przecież opiekuje się rodziną, a bycie matką dziesiątki dzieci to dopiero jest doświadczenie w cateringu! Oczywiście chodziłyśmy na kursy, podczas których dowiadywałyśmy się, jak zakładać spółdzielnię socjalną, odbyłyśmy kursy gastronomiczne i prawa jazdy. W ubiegłym roku – w miejsce pań, które zrezygnowały ze współpracy – dołączyły do nas dwie dziewczyny, w tym jedna po szkole gastronomicznej. Nie zamierzamy się jednak ograniczać. W klasyfikacji PKD mamy wpisanych 80 kodów! Planujemy otworzyć drukarnię i zajmować się małą poligrafią, między innymi przygotowywaniem ulotek dla podmiotów ekonomii społecznej – zapowiada prezes Arkadii.
Członkowie spółdzielni socjalnych – jak każdy przedsiębiorca – ponoszą ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zysk, który wypracują, zależy wyłącznie od pracy ich rąk. Pensje i płynność finansowa spółdzielni opierają się więc na zaangażowaniu jej członków. Pieniądze, jakie zarobi spółdzielnia socjalna, przeznaczane są na rzecz rozwoju instytucji, realizację usług dla stowarzyszonych, a wreszcie wypłaty. Zasada głosi, że pierwszeństwo przed gotówką ma wspólna praca, aktywność i działanie na rzecz lokalnej społeczności.
– Mamy pensje na poziomie najniższej krajowej, ale najważniejsze, że je mamy i że nie siedzimy w domu. Poza tym możemy zabierać dla siebie towary, których nie sprzedamy. W tym roku dopadł nas ogólnokrajowy kryzys, ale powoli z niego wychodzimy. Liczymy na czas przedświąteczny, kiedy klienci zawsze zamawiają u nas uszka, pierogi, smażonego karpia – planuje Ewa Jakubowska.
Na działaniu spółdzielni socjalnych korzystają członkowie oraz ich najbliżsi. Ale solidarność i współdziałanie wykraczają poza więzy rodzinne.
– Dostałyśmy z gminy pieniądze na dożywianie dzieci w świetlicach, socjalnych, przygotowujemy dla nich posiłki po kosztach. W ubiegłym roku urządziłyśmy Wigilię dla dzieci, w tym roku przygotujemy paczki świąteczne. Rozpoczynamy też współpracę ze Stowarzyszeniem Świętego Wincentego a Paulo w Żmigrodzie, mamy w planach organizację pierwszej Wigilii – zapowiada Ewa Jakubowska.
Miejsce akcji: Żmigród, czas: 2010 rok. Bohaterki: pięć kobiet, którym się udało. Pracują, zarabiają na siebie, planują rozwój, a swoimi umiejętnościami i czasem dzielą się z innymi. Zgodnie z celami spółdzielczości socjalnej – aktywizacją zawodową i zatrudnieniem zamiast zasiłku – dostały możliwość powrotu na rynek pracy. W Polsce mamy ponad 200 podmiotów prawnych takich jak ten opisany. Dobrze, żeby powstawały kolejne, bo zgodnie ze znaną zasadą, nic tak nie stawia człowieka na nogi, jak ofiarowanie mu wędki zamiast ryby.
|
